Programy UE

Morawski Kajetan

Morawski Kajetan, Józef, Wojciech (1892-1973),

Ziemianin, dyplomata. Ur. 19 IV w Jurkowie, był synem Stanisława i Teresy z Morawskich. Po ukończeniu gimnazjum im. Komenskiego w Lesznie, w latach 1910-14 odbył studia rolnicze i ekonomiczne na uniwersytetach w Lipsku i Monachium. Po śmierci ojca w 1908 r. objął po nim Jurkowo i nim gospodarował. Z dniem 1.09.1918 rozpoczął pracę w Warszawie w Departamencie Stanu rządu podlegającego Radzie Regencyjnej Królestwa Polskiego, który przekształcony został w październiku 1918 r. w polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, gdzie powierzono mu początkowo referat spraw niemieckich, a następnie spraw zachodnich. W 1919 r. został oddelegowany do Komitetu Plebiscytowego, z zadaniem opracowania koncepcji polskich działań w czasie plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu.. W dniach 8-14.03.1920 uczestniczył w polsko – łotewskiej konferencji przygotowującej tekst układu politycznego i wojskowego. W lipcu 1919 brał udział w konferencji w Spa. Jako zdolny i inteligentny dyplomata, cieszył się uznaniem kierownictwa resortu i szybko awansował najpierw na stanowisko naczelnika Wydziału Północnego w Departamencie Politycznym MSZ, a następnie jako radca legacyjny I klasy został komisarzem generalnym RP w Gdańsku. Po powrocie został najpierw kierownikiem, a następnie dyrektorem tego Departamentu. Z dniem 3.03.1925 otrzymał nominację na ministra rezydenta, czyli przedstawiciela Polski na czele Delegacji RP przy Lidze Narodów w Genewie. Był nim do chwili objęcia teki podsekretarza stanu w MSZ (7.12.1925), od 10.05.1926 był w gabinecie Wincentego Witosa kierownikiem MSZ. W wyniku zamachu majowego odsunięty został przez Piłsudskiego na boczny tor i przeniesiony w stan nieczynny. Wrócił do rodzinnego Jurkowa, gdzie w tym czasie wybudował gorzelnię, jednocześnie angażując się w działalność w kółkach rolniczych i radzie nadzorczej spółki akcyjnej „Dziennik Poznański”. W wyborach do sejmu 1928 r bez powodzenia kandydował na posła. Dzięki poparciu Augusta Zaleskiego z dniem 31.03.1929 otrzymał nominację na członka Górnośląskiej Komisji Mieszanej w Katowicach, funkcję tę pełnił do końca 1934, kiedy to szef MSZ Józef Beck przeniósł go na emeryturę. Po raz kolejny wrócił do Wielkopolski, do rodzinnego majątku. W 1935 r. został członkiem Komitetu, a następnie prezesem Związku Izb i Organizacji Rolniczych RP. Od listopada 1936 do II wojny światowej był pierwszym wiceministrem skarbu, zastępcą wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego, mając w swoim zakresie kompetencji najważniejsze zagadnienia gospodarcze Polski.. 17.09.1939 razem z rządem opuścił kraj i przez Rumunię dotarł do Francji. Przy rządzie emigracyjnym został szefem Oddziału Politycznego Biura Zadań i Celów Wojny. Do upadku Francji był posłem RP przy rządzie Czechosłowacji na wygnaniu, a następnie objął odpowiedzialne stanowisko sekretarza generalnego MSZ , z którego w 1943 zrezygnował. Wówczas mianowano go ambasadorem nadzwyczajnym i pełnomocnym przy Komitecie Wyzwolenia Narodowego, później Tymczasowym Rządzie Republiki Francuskiej w Algierze, a następnie w Paryżu. Funkcję tę pełnił do 4.07.1945, kiedy to cofnięto uznanie rządowi RP na emigracji. Pozostał mimo to w Paryżu, nadal uznawany przez polską emigrację za jej przedstawiciela. Tutaj też działał na niwie społecznej, m.in w zarządzie Biblioteki Polskiej. Po II wojnie światowej wiele pisał, m.in. „Tamten brzeg” – książka zawierająca wątki autobiograficzne. Wiele swoich artykułów podpisywał pseudonimem „Kademor”. Zmarł 2.11.1973 w Lailly-enVal we Francji i tam został pochowany. Posiadał liczne polskie i zagraniczne ordery i odznaczenia, m.in. Złoty Krzyż Zasługi, order Polonia Restituta, Francuską Legię Honorową oraz wysokie odznaczenia korony belgijskiej, włoskiej i inne. Dnia 11.11.1996 prezydent III RP A. Kwaśniewski odznaczył pośmiertnie Kajetana Morawskiego orderem Orła Białego za wybitne zasługi na polu dyplomatycznym w okresie II wojny światowej i za pracę wśród emigracji polskiej na Zachodzie, już po cofnięciu akredytacji dla Rządu Londyńskiego. Morawski żonaty był (od 1915 r.) z Barbarą Turno, najstarszą córką szambelana Stanisława Turny, właściciela Objezierza. Z małżeństwa tego urodziły się dzieci: Hieronim (1917-1985), Maria Barbara (ur. 1921), zamężna Ledóchowska, Maria Magdalena (1922-1944), Maciej (ur. 1929), długoletni dziennikarz „Radia Wolna Europa”.